Πλατώνι, ντάμα (Dama)
Γένος αρτιοδάκτυλων θηλαστικών της οικογένειας των ελαφιδών, με μοναδικό αντιπρόσωπο το είδος Dama dama.
Το μηρυκαστικό αυτό έχει ευρωπαϊκή καταγωγή και συναντάται σε άγρια κατάσταση κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου· έχει εισαχθεί επίσης σε πάρκα και σε δάση πολλών περιοχών του κόσμου, όπως η Βόρεια Αμερική και η Αυστραλία. Στην Ελλάδα, γνωστό με την κοινή ονομασία πλατώνι, το ν. ζει σήμερα μόνο στη Ρόδο και αποτελεί σύμβολο του νησιού.
Διακρίνονται δύο υποείδη ντάμα, το ευρωπαϊκό Dama dama dama και το Dama dama mesopotamicα του Ιράν. Το σώμα του, ευκίνητο και κομψό, έχει μήκος 1,50 μ. χωρίς την ουρά, ύψος στο ακρώμιο 0,80-1,10 μ. και ζυγίζει περίπου 85 κιλά. Το τρίχωμά του εμφανίζει πολλές χρωματικές παραλλαγές, ανάλογα με την εποχή του έτους και την ηλικία του ζώου.
Το καλοκαίρι είναι κοντό και συνήθως πυρόξανθο, με λευκές κηλίδες στη ράχη, ενώ τον χειμώνα γίνεται πυκνό, μακρύ και σκούρο γκρίζο· η κοιλιά είναι λευκή, όπως και τα καπούλια, τα οποία φέρουν ένα μαύρο περίγραμμα.
Κατά μήκος της πλάτης και στην άνω επιφάνεια της ουράς, μήκους περίπου 20 εκ., υπάρχει μία μαύρη γραμμή.
Τα πόδια, αδύνατα αλλά ισχυρά, καταλήγουν μπροστά σε δύο δάχτυλα πολύ ανεπτυγμένα και εφοδιασμένα με οπλές· άλλα δύο, λιγότερο ανεπτυγμένα δάχτυλα υπάρχουν πίσω, τα οποία δεν αγγίζουν το έδαφος.
Το κεφάλι του ν. είναι μακρόστενο και έχει δύο ζωηρά μάτια, σχετικά μεγάλα αφτιά και μαύρη μύτη.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό, το οποίο και διακρίνει το γένος, είναι τα μεγάλα (μήκους 50-70 εκ.), παλαμοειδή και πεπλατυσμένα κέρατα που φέρει το αρσενικό.
Τα κέρατα του ντάμα πέφτουν κάθε χρόνο τον Μάιο και ξαναφυτρώνουν σταδιακά μέχρι τον Σεπτέμβριο, οπότε και αποκτούν πλήρη ανάπτυξη.
Για κάθε χρόνο ηλικίας του ελαφιού, προστίθεται στα καινούργια κέρατα και μία προεξοχή στο πλατύ τμήμα.
Εκτός από τα κέρατα και τα εμφανή γεννητικά όργανα, το αρσενικό διακρίνεται και από μία αυλάκωση κάτω από τα μάτια μέσα στην οποία υπάρχει λιπώδες υγρό, από τους ανεπτυγμένους επάνω κυνόδοντες και από το προεξέχων μήλο του Αδάμ.
Τα ντάμα συναντώνται σε μια ποικιλία βιοτόπων, κυρίως σε φυλλοβόλα δάση, και η δίαιτά τους εξαρτάται από την εποχιακή διαθεσιμότητα.
Την άνοιξη το ντάμα τρέφεται με φύλλα και χλόη, ενώ τον χειμώνα ξεφλουδίζει τα νεαρά δέντρα.
Τα ώριμα αρσενικά ζουν μοναχικά ή κατά μικρές ομάδες, μικρότερες των 6 ατόμων, ενώ τα θηλυκά μαζί με τα νεαρά άτομα παραμένουν ενωμένα σε κοπάδια.
Λίγο πριν την αναπαραγωγική περίοδο (νωρίς την άνοιξη) τα ώριμα αρσενικά προσεγγίζουν το κοπάδι για να ζευγαρώσουν με τα θηλυκά και διώχνουν προσωρινά τα νεαρά αρσενικά. Κάθε θηλυκό γεννά συνήθως μόνο ένα μικρό μετά από κύηση 33-34 εβδομάδων.
Το ν. εκτιμάται πάρα πολύ για την ωραία γούνα του, το κρέας και τα κέρατά του. Το υποείδος Dama dama mesopotamicα είναι απειλούμενο με εξαφάνιση και βρίσκεται υπό καθεστώς πλήρους προστασίας στο Ιράν.