Κοινή ονομασία των κητωδών θηλαστικών της οικογένειας των φυσητηριδών (Physeteridae).
Πρόκειται για θαλάσσιες φάλαινες, οι οποίες συναντώνται σε όλους τους ωκεανούς, εκτός από τον Αρκτικό (Βόρειο Παγωμένο). Διακρίνονται από το υπερβολικά μεγάλο κεφάλι τους και από την ύπαρξη δοντιών μόνο στην κάτω γνάθο τους, η οποία είναι σχετικά μικρή και λεπτή.
Στην οικογένεια αυτή περιλαμβάνονται μόνο 2 γένη, το Physeter, με μοναδικό αντιπρόσωπο το είδος Physeter macrocephalus ή Physeter catodon, και το Kogia, στο οποίο ανήκουν τα είδη Kogia breviceps και Kogia sima.
Το είδος Physeter macrocephalus συναντάται σχεδόν σε όλες τις θάλασσες, με προτίμηση στις τροπικές.
Το χρώμα του είναι σκούρο γκρι ή μαύρο, με λευκές κηλίδες στην κοιλιά. Διαθέτει ένα αξιοσημείωτα μεγάλο κεφάλι, το οποίο αποτελεί περίπου το 1/3 ολόκληρου του σώματός του. Η κάτω γνάθος του φέρει 40-52 κωνικά δόντια, ενώ στην άνω γνάθο υπάρχουν αντίστοιχες υποδοχές· καθένα από τα δόντια του μπορεί να ζυγίζει μέχρι και 1 κιλό. Παρουσιάζει έντονο φυλετικό διμορφισμό, με τα ενήλικα αρσενικά να φτάνουν σε μήκος τα 20 μ. και τα θηλυκά τα 12 μ.
Καθώς αναδύεται στην επιφάνεια για να αναπνεύσει, αποβάλλει το νερό από μια σχισμή σε σχήμα S, η οποία βρίσκεται στο πάνω και μπροστινό μέρος του κεφαλιού του και ονομάζεται αναπνευστικός πόρος ή φυσητήρας. Το εσωτερικό του κεφαλιού του είναι χωρισμένο σε διαμερίσματα τα οποία περιέχουν μια λιπαρή ουσία, το σπερμοκήτιο ή κοινώς σπερματσέτο.
Πρόκειται για μεταναστευτικό κήτος, το οποίο αναπαράγεται στις περιοχές κοντά στον ισημερινό και μετακινείται σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη για να τραφεί. Τα θηλυκά μαζί με τα ανήλικα άτομα ταξιδεύουν σε κοπάδια συνήθως των 12 ατόμων, αλλά μπορεί να φτάσουν και τα 50. Τα αρσενικά ταξιδεύουν είτε μοναχικά είτε σε κοπάδια αρσενικών.
Ο φ. αυτός κολυμπάει με κανονική ταχύτητα 10 χλμ. την ώρα, όταν όμως χρειαστεί μπορεί να αναπτύξει πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες, μέχρι και 30 χλμ. την ώρα. Εκτελεί πολύ μεγάλες καταδύσεις, φτάνοντας μέχρι και τα 2.200 μ. σε βάθος, μεταξύ των οποίων ανεβαίνει στην επιφάνεια και παραμένει εκεί για 8-10 λεπτά για να αναπνεύσει.
Οι φ. επικοινωνούν μεταξύ τους, ακόμα και σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 10 χλμ., χρησιμοποιώντας μεγάλη ποικιλία ήχων.
Τρέφονται με διάφορα είδη κεφαλόποδων μαλακίων (κυρίως με καλαμάρια) καθώς και με μικρά ψάρια. Γεννούν μόνο ένα μικρό, μετά από περίοδο κύησης 15-16 μηνών, η οποία θεωρείται μεγάλη για τα κητώδη. Τα νεογέννητα μικρά, που φτάνουν σε μήκος τα 4 μ., παραμένουν μαζί με τη μητέρα τους αρκετά χρόνια.
Οι φ. έχουν κυνηγηθεί συστηματικά κυρίως για το σπαρματσέτο τους, ωστόσο προς το παρόν κανένας πληθυσμός δεν φαίνεται να κινδυνεύει· το κυνήγι τους είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Το είδος Kogia breviceps, γνωστό με την κοινή ονομασία πυγμαίος φ., έχει 20-32 δόντια και δεν ξεπερνά σε μήκος τα 3-5 μ. και σε βάρος τα 400 κιλά.
Τέλος, το είδος Kogia sima (κοινώς, νάνος φ.) είναι ακόμα μικρότερο από τον προηγούμενο, με μήκος που φτάνει τα 3 μ. και βάρος έως 250 κιλά· φέρει 14-26 δόντια στην κάτω γνάθο. Τα δύο τελευταία είδη φ. είναι αρκετά σπάνια και ζουν μοναχικά ή σε μικρές ομάδες των 6-10 ατόμων, στα θερμά νερά του Ειρηνικού και του Ινδικού ωκεανού.
Τρέφονται κυρίως με καλαμάρια και καρκινοειδή. Παράγουν και αυτά σπερματσέτο, αλλά σε μικρές, μη εμπορικά εκμεταλλεύσιμες ποσότητες.